رصد فکر

افکار و تازه های فکر در حوزه علوم انسانی اسلامی

رصد فکر

افکار و تازه های فکر در حوزه علوم انسانی اسلامی

رصد فکر

این وب سایت برای اهداف زیر تاسیس شده:
1. جمع آوری گزیده افکار و نظرات کسانی که در زمینه علوم انسانی اسلامی و تولید علم حرفی برای گفتن دارن. 2. بررسی افکار و نظرات اشخاص و جریاناتی که در روند کشور تاثیر دارند. 3. تحلیل ها و نقدهایی که در حیطه این افکار و آثار وجود داره. 4. آوردن یک سری نکات که در حیطه شناخت منطق فکری متفکران و علوم اسلامی کمک میکنن.

آخرین مطالب (به ترتیب)
طبقه بندی موضوعی
پربیننده ترین مطالب (به ترتیب)
آخرین نظرات
  • ۲۸ تیر ۰۰، ۰۷:۴۸ - ابی
    عالی
  • ۳۱ ارديبهشت ۹۸، ۱۵:۰۹ - علی رحمانی پور
    سپاس
  • ۲۳ فروردين ۹۸، ۰۴:۲۴ - سجاد
    منابع؟
  • ۱۰ مهر ۹۷، ۱۶:۵۸ - خانم معلم
    لایک
  • ۳۰ دی ۹۵، ۱۶:۵۰ - ..جهان ..
    افسوس
  • ۲۱ دی ۹۵، ۱۱:۵۱ - ..جهان ..
    احسنت
Google

در اين وبلاگ
در كل اينترنت
وبلاگ-کد جستجوی گوگل

۱

"جهان، مخلوق خداست و تمام علوم به خلقت شناسی بر می گردد؛ یعنی موضوعاتِ مسایل، محمولاتِ آنها و ترتب محمول ها بر موضوع ها، همگی صنع خداست و هر رشته ای از علوم تجربی و ریاضی و تجریدی، پژوهش کار خدا را به عهده دارد. بنابراین، فرض ندارد که علم از آن جهت که علم است، سکولار باشد، هر چند ممکن است عالم از جهت دین باوری یا خلاف آن سکولار باشد."

*****

بسم اللّه الرحمن الرحیم و إیاه نستعین

حمد ازلی خدای را سزاست، تحیّت ابدی پیامبران، به ویژه حضرت ختمی نبوّت صلی اللّه علیه وآله وسلم را رواست و درود بیکران، اهل بیتِ وحی، مخصوصاً حضرت ختمی امامت، مهدی موجودِ موعود عجل اللّه تعالی فرجه الشریف را بجاست؛ به این ذوات قدسی تولّی می نماییم و از معاندانِ لَدود آنان، تبرّی می جوییم.

مقدم اندیشوران محترم را گرامی داشته و از برگزارکنندگان این همایش وزین، سپاس گزاریم. امید است توفیق الهی، دل مایه پژوهش هایِ ژرفِ متفکران شود.

لازم است در این پیام کوتاه، چند نکته درباره جهان بینی از منظر حکمت متعالیه ارائه گردد؛ یکم: معرفت شناسی، روش های متعدّدی دارد، مانند تجربی، تجریدی و شهودی ؛ یعنی ممکن است از راه احساس و تجربه« حسّی، مطلبی ثابت شود و نیز از راه ادراک کلّی و تجرید عقلی، مطلوبی اثبات گردد و نیز از راه علم حضوری و شهود قلبی، حقیقتی روشن شود. به هر تقدیر، مطلبی در جهان بینی قابل طرح و بررسی است که به صورت برهان عقلی تبیین گردد، زیرا محسوس مادّی، مادامی که پشتوانه عقلی نیابد، مفیدِ یقینِ معرفت شناسیِ منطقی نیست، هر چند ممکن است موجب قطعِ معرفت شناسیِ روانی باشد؛ چنان که معرفت شهودی، فقط برای خود شاهد، حجت است و اگر بخواهد به صورت فنّ معتبر درآید، حتماً باید از مبادی برهان استمداد کند و از علم حضوری به دانش حصولی، تنزّل یابد، تا قابل تعامل فکری باشد و رسالت این مطلوب، به عهده عرفان نظری است، که با حوزه تفکر عقلی قرابت تام دارد. بنابراین، فلسفه الهی، مهم ترین بنیان معرفتی است که تأمین مبادی تصدیقی علوم دیگر را در نهاد خود دارد.

دوم: حکمت متعالیه، ضمن تعالیِ تجریدی خود، تدانیِ تجربی را از نظر دور نمی دارد؛ یعنی در عین متعالیه بودن، متدانیه خواهد بود، زیرا جریان حرکت جوهری و تبیین بُعدِ رابعِ زمان و تشریحِ سیلانِ ضروریِ قلمرو طبیعت، از مسایل جدّی آن است، همان طوری که جسمانیّه« الحدوث بودنِ روح و تمام آثار علمی و عملی آن از معارف رسمی آن به شمار می رود و با روشن شدن امکانِ تعالی موجودِ مادّی و نیل به مقام تجرّد، بسیاری از مطالب حکمت عملی، مانند اخلاق، حقوق و مدنیّت، به خوبی قابل تحلیل خواهد بود، زیرا تمام رفتار، گفتار، نوشتار و کردار انسان، همراه با عقیده و وصف نفسانی او، در صحابت روح وی در تحوّل است و هرگز کار آلوده، صفت ناپسند و عقیده باطل به صورت فرشته عقلی در نمی آید و برای فرشته مجرّدشدن، پیمودن صراط مستقیمِ عقل و عدل لازم است و حکمت متعالیه، عهده دار تبیین اصول جامع و مبانی کلّی آن است.

سوم: حکمت متعالیه، مسیر تقرّب به مبدأ هستی را به خوبی ترسیم می نماید و سالکان کوی وصالِ پروردگار را به آن راهنمایی می کند، زیرا اصلِ فاصله مخلوق با خالق پذیرفته شده است و نزدیک شدن بنده با خداوند از راه معرفت، محبت و عبادت، میسور است و در پاسخ این پرسش، که تقرب ممکن به واجب چگونه است؟ دائماً گفته می شود: قربِ مزبور، معنوی است، نه مادی و نزدیکیِ مکانَت است، نه مکانی. روشن است که با این تعبیرهای نارسا، فاصله حق و خلق و تفاوت عابد و معبود معلوم نخواهد شد. حکمت متعالیه بعد از تصریح به این که ذات واجب الوجود، هویّت محض و حقیقتِ صِرف و نامحدود است، در تفسیر عناوین وَحیانی، مانند لقای خدا، تقرب به او و ... ارزیابی های متدبّرانه نمود و مناسب ترین راه را به دست آورد و آن این که:

1 فاصله واجب و ممکن را عناوین اعتباری و قراردادیِ اجتماعی نظیر ریاست و مرئوسیّت تشکیل نمی دهد.

2 فاصله« مزبور را مفاهیم منطقی، که از آن به معقولات ثانی منطقی یاد می شود، تأمین نمی کند.

3 فاصله« یادشده را مفاهیم فلسفی، که از آن به معقولات ثانی فلسفی تعبیر می شود، تضمین نمی نماید.

4 فاصله مطرح شده را ماهیات امکانی که از آن به مقولات جوهر و عرض یاد می شود، پُر نمی کند.

5 فاصله« ذکرشده را حقایق وجودی، بنا بر تباین آنها به عهده نمی گیرد.

محذور مشترک وجوه یادشده، همانا گسیختگی آنها از یکدیگر است و امور گسسته، هرگز صراط مستقیم و راه پیوسته نخواهند بود، تا مَعبَر سالکان کوی نیاز به بارگاه پروردگار بی نیاز باشند.

6 فاصله مطرح شده را درجاتِ تشکیکیِ حقیقتِ وجود تشکیل می دهد؛ یعنی مقصد، تقرّب به مرحله« کمالِ هستی است و بین آن مرحله« برین و مراحلِ میانه و نازل، گسیخته نیست وگرنه نزدیک شدن به مقصد و لقای آن ممکن نبود.

7 ارتقای از مرحله« فرود به مرتبه« فراز، بدون حرکت جوهری و تحول درونی میسور نیست، زیرا هر گونه ترقّی در اعراض و دگرگونی در عوارض، مادامی که در پرتو تکامل ذاتی نباشد، نه ممکن است و نه سودمند. بنابراین، فلسفه« متعالی، این مهندسی را فراسوی سالکان کوی وصال ارائه نمود، که هم راه رشد، یعنی تقرّب به پروردگار موجود است و هم عبور در آن ممکن. نکته« فاخر این که مقصود از نزدیک شدن و منظور از لقای الهی، ارتباط با برخی از اسمای حسنای خداست وگرنه دو منطقه وجوبی، برای همگان و نیز برای همیشه ممنوع و ممتنع است؛ یکی نیل به ذات واجب که بسیط صِرف است و دیگری اکتناهِ اوصافِ ذات، که عین ذات می باشند.

چهارمفلسفه« کلّی، تأمین کننده صبغه« الهی بودن همه علومی است که درباره« موجودهای امکانی بحث می کنند؛ یعنی فلسفه، مهم ترین خدمتی که به علوم می کند این است که آنها را الهی و دینی می نماید، زیرا ثابت می نماید که یکی از اصولِ و جامعِ هستی شناسی، نظام علّت و معلول است و معلول نسبت به علت خود، وجود رابط )نه رابطی( بوده و علت در قیاس به معلول، مستقل است و سلسله« به هم پیوسته علل و معالیل، به واجب الوجود منتهی می شود، که صدر و ساقه« جهان آفرینش، صنع اوست و چون خداوند، حکیم محض است، صنعت او با حکمت و هدفمندی مطرح است و سلسله علل فاعلی به فاعل بالذات ختم می شود و سلسله علل غایی به غایت و هدف بالذات مختوم می گردد و خداوند، فاعل بالذات: هوالاول و غایتِ بالذات: هوالاخر است؛ پس جهان، مخلوق خداست و تمام علوم به خلقت شناسی بر می گردد؛ یعنی موضوعاتِ مسایل، محمولاتِ آنها و ترتب محمول ها بر موضوع ها، همگی صنع خداست و هر رشته ای از علوم تجربی و ریاضی و تجریدی، پژوهش کار خدا را به عهده دارد. بنابراین، فرض ندارد که علم از آن جهت که علم است، سکولار باشد، هر چند ممکن است عالم از جهت دین باوری یا خلاف آن سکولار باشد. خلاصه آن که:

1 صحنه هستیِ ممکنات، ساحتِ صنعتِ خداست، به طوری که هیچ چیزی در آن یافت نمی شود، مگر آن که مخلوق پروردگار است.

2 هر علمی، اعمّ از تجربی و تجریدی، تفسیر خلقت خداوند است؛ یعنی معلوم ها مصنوع پروردگار ند و استدلال های عقلی، درخششِ چراغ درونی است که خداوند با بیانِ «و نفس و ما سوّاه» و رهنمودِ «عَلَّم الانسان ما لم یَعلَم» آن را روشن کرد.

3 عقل، سراج منیری برای معرفت صراط مستقیم است.

4 از سراج، کار صراط ساخته نیست و عقل، هرگز قانون گذارِ تکوین یا تشریع نیست، زیرا تنها قانون گذار خداوند سبحان است و عقل همتای نقل، تحت راهنمایی وحیِ معصومانه، منبع معرفتی دستورهای الهی است و نه بیش از آن.

5 همان طوری که تفسیر متون دینی، علمی است الهی، تحریرِ ساختار خلقت نظام کیهانی در رشته های گوناگون، علمی است دینی.

6 دین، قانونِ مدوّن پروردگار است و شناختن آن، مستقیماً با وحی و الهامِ انبیا صورت می پذیرد و معرفتِ با واسطه آن، با عقل برهانی و نقل معتبر خواهد بود.

7 عقل و براهین آن را نمی توان مصادره کرد و رنگ بشری به آن داد، زیرا موهبت پروردگار است و ره آوردِ آن حجت الهی است، به طوری که عمل برابرِ قطع عقلی، واجب و ترک عمل در برابر یقین عقلی نیز حرام خواهد بود. این همه برکات به وسیله فلسفه کلی، بهره علوم تجربی و تجریدی می شود؛ یعنی فلسفه کلی گذشته از تأمین وجود موضوعات علوم و مبادی آنها، الهی بودن آنها را نیز تأمین می نماید. آنچه هم اکنون در علوم تجربی و مانند آن رایج است، بررسی موجوداتی است که نه ارتباط با مبدأ فاعلی: هوالاول داشته و نه مبدأ غایی خود: هوالآخر را در نظر دارد. روشن است که صِرف سیرِ افقی در شناخت اشیا، باعث معرفت عمیق آنها نخواهد بود. امید است، تمام مراکز تحقیق و پژوهش در مدار خلقت شناسی کوشش نمایند، تا صبغه الهی بودن علوم محفوظ بماند و خدمت فلسفه مطلق به تمام فلسفه های مُضاف و نیز به همه علوم روشن گردد. مجدّداً مقدم محققان فلسفه و نیز کوشش شخصیت های علمی را ارج نهاده، توفیق همگان را در جهان بینی توحیدی، از پروردگار واحد و اَحَد مسئلت می نماییم.

نظرات  (۱)

خیلی خوب

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی